Ecologische en innovatieve materialen, mycomaterialen hebben meerdere mogelijkheden: thermische en akoestische isolatie, verpakking, bioremediatie en filtratie, ontwerp, enz.
mycomaterialen zijn materialen die zijn samengesteld uit grondstoffen die zijn getransformeerd en versmolten met paddenstoelenmycelium.
De toepassingen van mycomaterialen zijn gevarieerd en vallen voornamelijk in drie hoofdfamilies:
- Isolatiepanelen: bieden uitstekende akoestische en thermische isolatie, ideaal voor toepassingen in de bouw en architectuur.
- Objecten en verpakkingen: deze innovatieve vormen kunnen polystyreen in verpakkingen vervangen en bieden een biologisch afbreekbaar en ecologisch alternatief.
- Schimmelleer: een duurzaam alternatief voor leer op dierlijke basis, geschikt voor mode en lederwaren.
Fysieke eigenschappen
Mycomaterialen onderscheiden zich door hun unieke uiterlijk en textuur:
- Visuele verschijning: over het algemeen wit van kleur, met een glad oppervlak.
- Textuur: voelt zacht en donzig aan en doet denken aan de zachtheid van bepaalde stoffen.
- Hernieuwbare hulpbronnen: Gemaakt van hernieuwbare hulpbronnen, in tegenstelling tot materialen uit de petrochemische industrie.
- Minder energie en emissies: de productie vereist in het algemeen minder energie en genereert minder uitstoot van broeikasgassen.
- Biologische afbreekbaarheid: 100% biologisch afbreekbaar, natuurlijk afbreekbaar zonder giftig afval achter te laten, ideaal voor verpakkingen die plastic voor eenmalig gebruik vervangen.
- Composteerbaarheid: Kan worden gecomposteerd, waardoor het opnieuw in de natuurlijke voedingscyclus terechtkomt.
- Thermische en akoestische isolatie: interessante eigenschappen voor de productie van isolatiepanelen, die helpen het energieverbruik in gebouwen te verminderen.
- Natuurlijke weerstand: Mycelium maakt substraten van nature bestand tegen water en vuur.
- Isolatiepanelen
-
Ecologische verpakking
Mycelium wordt gebruikt om biologisch afbreekbare alternatieven te creëren voor polystyreen en andere synthetische verpakkingsmaterialen. Deze verpakkingen kunnen worden ontworpen om verschillende producten tijdens transport te beschermen, en na gebruik ontbinden ze op natuurlijke wijze.
-
Plantaardig leer
Mycelium kan worden gekweekt en verwerkt tot een leerachtig materiaal, ook wel schimmelleer genoemd. Dit plantaardige leer wordt gebruikt in mode en lederwaren en biedt een duurzaam en ethisch alternatief voor dierlijk leer.
-
Meubels en decoratie
Stoelen, tafels en andere interieurdecoratie-elementen kunnen worden gemaakt van mycomaterialen, wat een uniek ontwerp en een kleinere ecologische voetafdruk biedt.
-
Elektronica en auto-onderdelen
Mycomaterialen worden ook onderzocht in de elektronica- en automobielsector voor de productie van lichtgewicht en duurzame componenten.
-
Textiel en kleding
Sommige projecten experimenteren met mycomaterialen om innovatief textiel te creëren, dat een alternatief biedt voor synthetische stoffen.
Deze panelen worden in de bouw gebruikt voor thermische en akoestische isolatie. Ze zijn licht, resistent en bieden een goede isolatie, terwijl ze volledig biologisch afbreekbaar zijn.
Hoe mycomaterialen produceren?
De verschillende stappen De productie van mycomaterialen is vergelijkbaar met het eerste deel van de klassieke paddenstoelenproductie:
- De keuze van substraat en variëteit
- pasteurisatie
- de inenting
- de incubatie
- gieten
- drogen
1) De substraatkeuze en variëteit
Er zijn een groot aantal verschillende substraten die gebruikt kunnen worden: graanstro, hennepvezels, houtkrullen, zaagsel, karton, restanten uit de voedingsindustrie, diverse textielsoorten, kokosnootschalen, etc.
Gezien de ecologische aanpak die vaak gepaard gaat met projecten rond myco-materialen, hebben de doorgaans gekozen substraten ook het doel om afval van andere activiteiten te hergebruiken en lokale materialen te promoten om het transport en de koolstofimpact te verminderen.
Naast deze ecologische overwegingen zijn er ook technische aspecten waarmee rekening moet worden gehouden om uiteindelijk een product van goede kwaliteit te verkrijgen:
De rassen die voor biomaterialen worden gebruikt zijn paddenstoelen lignivoren en saprofyten : ze breken op natuurlijke wijze dood hout en, meer in het algemeen, koolstofhoudende materialen af.
Een substraat dat te rijk is aan stikstof of suiker zal gunstiger zijn voor bacteriën, en je zult daarom meer moeten “vechten” met meer energie om in de sterilisatie van het substraat en de steriliteit van de inentings- en incubatieprocessen te steken.
Omgekeerd zal een zeer koolstofhoudend substraat ‘selectief’ worden genoemd, omdat zich op houtsnippers weinig andere micro-organismen dan schimmels kunnen ontwikkelen.
Een gebrek aan stikstof en suikers kan echter resulteren in een te zwak mycelium, een te langzame en mogelijk onvolledige kolonisatie van het substraat, en dus een slechtere kwaliteit van de resultaten.
➡️ Ons advies: We gebruiken over het algemeen een koolstofbasis zoals stro of zaagsel/houtkrullen (bij voorkeur hardhout) met een snelheid van 80-90%, die verrijkt is met een rijker materiaal zoals granen, koffiedik, hooi of anders tegen een tarief van 10-20%.
Mycelium is een levend wezen dat zuurstof nodig heeft om te leven, zijn substraten te koloniseren en af te breken.
Een substraat dat te dicht of te drassig is, zorgt ervoor dat het niet voldoende kan ademen en is daarom gunstiger voor bijvoorbeeld anaërobe bacteriën. Een te droog substraat zal resulteren in een slechte kolonisatie van het substraat.
➡️ Ons advies : Wij adviseren een vochtigheidsgraad variërend van 60% voor een substraat op basis van zaagsel tot 70% voor substraten op basis van stro.
Afhankelijk van het beoogde gebruik hebben de materialen meer of minder stijfheid nodig. Voor isolatiepanelen geven wij bijvoorbeeld de voorkeur aan een vezelachtige structuur.
De keuze voor het mycelium is uiteraard belangrijk omdat sommige sterker zijn dan andere. Het mycelium zal fungeren als bindmiddel, als een lijm die alle materialen bij elkaar houdt. Wat voor sterkte zorgt, zijn de vezels (gemalen graanstro, plantenstengels, jute, enz.).
Net als bij de constructie van gebouwen zullen we het beton ‘versterken’: we zullen metalen structuren aan het beton toevoegen om het een betere stevigheid en weerstand te geven.
De vezels ventileren bovendien de ondergrond en verbeteren daardoor het isolerende uiterlijk. Vezels die te lang zijn, zijn echter niet praktisch in het gebruik, omdat ze niet goed in de mallen passen, het risico lopen de zakken te doorboren en het substraat te veel te ventileren.
➡️ Ons advies: Gebruik een mengsel van gemalen stro (idealiter 1-3 cm) met 10 tot 20% zaagsel (ons optimale substraat is zeer geschikt).
De keuze van de variëteit:
- le reishi (ganoderma lucidum)
- kalkoenstaart (trametes versicolor)
- oesterzwam (pleurotus ostreatus)
De reishi en de tramète maken deel uit van de “polypore” paddenstoelenfamilie: het zijn van nature zeer stijve paddenstoelen die je op boomstammen kunt vinden (dood of levend). Deze mycelia zijn zeer “agressief”, wat betekent dat ze snel een substraat koloniseren en een goed vermogen hebben om te reageren op andere concurrerende micro-organismen. Door te spelen met de rijpingstijden zullen deze mycelia ook verschillende kleuren gaan geven.
Het reishi-mycelium kan geel, oranje en rood worden. Die van de tramet begint met vrij beige en donkerbruine kleuren.
Boven een bundel reishi aan het begin van de vruchtzetting
Ook Oesterzwam mycelium wordt regelmatig gebruikt. Net als de vorige twee mycelia is het snel en past het zich aan een groot aantal verschillende substraten aan. Het is iets minder stevig en compact dan polyporiën, maar het is een van de meest voorkomende mycelia vanwege de teelt van oesterzwammen als voedsel.
De gele oesterzwam en deroze oesterzwam kunnen ook worden gebruikt voor zichtbare kleuring van hun mycelium, wat vanuit artistiek oogpunt interessante resultaten kan opleveren. Het mycelium van roze oesterzwammen heeft echter een kwetsbaardere structuur.
2) Pasteurisatie of sterilisatie
Het doel van deze stap is om de meerderheid of alle oorspronkelijke micro-organismen die in het substraat aanwezig zijn te elimineren, zodat er ruimte ontstaat voor het gekozen mycelium.
Onvoldoende pasteurisatie zal over het algemeen leiden tot “verontreinigingen”: doorgaans zullen dit bacteriën of schimmels zijn die het substraat geheel of gedeeltelijk zullen koloniseren, waardoor een resultaat ontstaat dat aanzienlijk minder goed zal zijn in termen van verwachte kwaliteit, of zelfs volledig onbruikbaar zal zijn, afhankelijk van de voorwaarden.
Er zijn verschillende manieren om een substraat te pasteuriseren of te steriliseren, maar daar gaat dit artikel niet op in. Om te beginnen raden we de 2 eenvoudige pasteurisatiemethoden met kalk of warmte aan.
3) Inenten of zaaien van het substraat
Na pasteurisatie en afkoelen tot een temperatuur onder de 40°C wordt het substraat vermengd met het mycelium. Over het algemeen gebruiken wij mycelium op graan omdat dit een goede verspreiding van het mycelium in het substraat mogelijk maakt, evenals een toevoer van energie voor het mycelium en dus een snellere kolonisatie.
De inentingssnelheid kan variëren afhankelijk van de gebruikte substraten en de steriliteitsgraad van de technieken. In optimale laboratoriumomstandigheden gebruiken we 1 tot 2% mycelium.
Bij een arm substraat (=rijker aan koolstof) en niet-steriele entomstandigheden zullen we tussen de 5 en 10% mycelium op graan aanbrengen. Een hogere inentingsgraad maakt een snellere kolonisatie mogelijk en vermindert daardoor het risico op falen als gevolg van besmetting met andere micro-organismen.
De containers:
De substraten worden over het algemeen in geperforeerde plastic zakken gedaan of voorzien van filters (onze eenhoornzakken, plastic omhulsel of emmers). Het gebruik van plastic heeft in deze fase meerdere functies: substraatcapaciteit, het handhaven van een constant vochtniveau, het voorkomen dat verontreinigingen (micro-organismen en insecten) het substraat binnendringen. De professionele zakken zijn voorzien van een microfilter dat de toevoer van zuurstof mogelijk maakt en tegelijkertijd het binnendringen van bacteriën of schimmelsporen verhindert.
Op kleine schaal en om de CO2-impact te verminderen, is het mogelijk om herbruikbare containers te gebruiken. Houd er echter rekening mee dat deze echt grondig moeten worden gereinigd om herbesmetting van de substraten na pasteurisatie te voorkomen en dat ze het mycelium ook moeten laten ademen (bijvoorbeeld een emmer met een watje).
4) De incubatie
Dit is de fase waarin het mycelium zijn substraat zal koloniseren en verteren. Voor deze stap heeft het mycelium warmte nodig: een ideale temperatuur tussen de 20 en 25°C. Licht heeft in dit stadium weinig invloed, maar over het algemeen wordt aanbevolen om substraten in het donker te plaatsen. Zodra het substraat gekoloniseerd is, kunt u doorgaan naar de volgende stap.
5) Vormen
Na volledige kolonisatie van het substraat door het mycelium wordt het in de mal geplaatst, waardoor het de gewenste vorm krijgt. Het substraat wordt gebroken, verkruimeld en gelijkmatig verdeeld. Afhankelijk van de projecten en doelstellingen kunnen de mallen bijvoorbeeld gemaakt worden met een 3D-printer, of voor amateurs met gerecyclede voorwerpen (vaas, flessen, etc.). Hoewel het substraat al gekoloniseerd is door het mycelium, is het belangrijk om schoon te werken en alles wat in contact komt met het mycelium te desinfecteren.
Na het vormen wordt het substraat opnieuw gedurende 3 tot 7 dagen geïncubeerd voor verdere versmelting van de myceliumfragmenten en een betere stevigheid. Tijdens deze fase heeft het mycelium nog steeds zuurstof en een constante luchtvochtigheid nodig. Afhankelijk van de grootte van de mallen is het soms nodig om ze door te prikken voor een betere luchttoevoer.
Het is ook mogelijk om het mycelium na de enting direct in de uiteindelijke vorm te incuberen. Er moet echter worden opgemerkt dat het afbrokkelen en fragmenteren van het mycelium na kolonisatie van het substraat doorgaans een betere stevigheid achteraf mogelijk maakt.
Resultaten kunnen variëren afhankelijk van materialen, variëteit, temperaturen, vochtigheid in de lucht en substraat, incubatietijd, enz. Paddenstoelen reageren zeer goed op hun omgeving. Het is aan jou om te experimenteren om beter te begrijpen hoe het mycelium werkt en om de processen te vinden die het beste bij je verwachtingen passen.
6) Drogen
Wanneer het resultaat is bereikt, wordt het gedroogd om de activiteit van het mycelium te stoppen en zo te voorkomen dat het het substraat blijft afbreken en vrucht gaat dragen. Drogen kan op lage of hoge temperatuur. Het is belangrijk op te merken dat mycelium de neiging heeft vocht vast te houden, wat de droogtijd verlengt. Zelfs als de buitenkant droog lijkt, kan de binnenkant van het object vochtig blijven, waardoor kleine schimmels ontstaan.
Op kleine schaal is het mogelijk om ze op zonnige dagen buiten of in de oven te drogen. In de oven kunt u gebruik maken van roterende warmte met een temperatuur indien mogelijk onder de 80°C. Wissel 1 uur opwarmen af met 1 uur rust, waarbij u regelmatig de ovendeur opent om vocht af te voeren. De totale duur varieert, afhankelijk van verschillende factoren, doorgaans tussen 6 en 48 uur.
Op professionele schaal wordt het gebruik van specifieke droogovens aanbevolen. Het is essentieel om de temperatuur en de luchtverversing onder controle te hebben voor een gelijkmatige en voldoende snelle droging, waardoor een kwalitatief goed resultaat wordt gegarandeerd.
Wij bieden u 2 opties:
-
Eenvoudig niveau:
Onze kant-en-klare bundels reishi . Het enige wat je hoeft te doen is het fijn te verkruimelen, in de vorm van je keuze te doen en het na kolonisatie te drogen. -
Gemiddeld niveau :
- Op reishikorrels raden wij mycelium aan.
- Gebruik onze microfilterzakken voor incubatie.
- En onze stropellets als substraat.
- Volg de verschillende hierboven genoemde stappen.
Kindvriendelijk
Het is ook een geweldige activiteit om met kinderen te doen. Succes gegarandeerd. Het is voor hen een geweldige manier om in contact te komen met mycelium en het mysterieuze koninkrijk van paddenstoelen. Van daaruit kunnen we met hen bespreken hoe ze functioneren, de manier waarop ze zich voeden en hun reproductiemethoden. En het is ook een gelegenheid om onderwerpen over ecologie en de economie van natuurlijke hulpbronnen te bespreken.
Je kunt ook kiezen voor ons DIY-pakket , met daarin alles wat je nodig hebt.
Voor verder:
- Het kweken van gastronomische en medicinale paddenstoelen, Paul Stamets.
- Mycelium actief, Paul Stamets.
- Radicale Mycologie, Peter Mc Coy
- Compressiegedrag van anisotrope, op mycelium gebaseerde composieten (Rigobello & Ayres 2022).