Elk jaar worden duizenden mensen over de hele wereld ziek of sterven ze na het eten van giftige paddenstoelen.
Of u nu een fervent verzamelaar bent of gewoon nieuwsgierig bent naar deze soms dodelijke wonderen van de natuur, het is essentieel om de gevaren te kennen die bepaalde paddenstoelen met zich meebrengen.
In dit artikel presenteren we de 10 meest giftige paddenstoelen ter wereld, samen met hun gevolgen voor de gezondheid, hoe je ze kunt identificeren en fascinerende feiten over hoe gevaarlijk ze zijn.
1. Amanita phalloides (Amanita phalloides)
De Amanita phalloides staat bekend als de "Doodshoed" en is verantwoordelijk voor het merendeel van de dodelijke paddenstoelenvergiftigingen wereldwijd. Het heeft een olijfgroene dop, witte bladen en een witte volva.
Deze amaniet is waarschijnlijk betrokken bij de dood van bepaalde bekende historische figuren zoalsRomeinse keizer Claudius of deHeilige Roomse keizer Karel VI.
- Gifstoffen: Bevat amanitine, een toxine dat onomkeerbare schade aan de lever en de nieren veroorzaakt.
- Effecten van vergiftiging: Ernstige maag-darmklachten (misselijkheid, braken, diarree), gevolgd door lever- en nierfalen in de dagen die volgen.
- Risico's: Vaak verward met eetbare paddenstoelen zoals weideroos of coumelles, wat een groot gevaar vormt voor amateurplukkers.
Bron: Benjamin, D.R. (1995). Paddestoelen: gif en wondermiddelen. New York: WH Freeman en Bedrijf.
2. Galerina marginata
Deze kleine bruine paddenstoel groeit vaak op rottend hout en lijkt op eetbare paddenstoelen zoals de honingzwam. Het is echter uiterst giftig en bevat dodelijke gifstoffen die lijken op die van de Amanita phalloides.
In 2008 at een groep wandelaars in Oregon bijvoorbeeld Galerina marginata in de veronderstelling dat het honingpaddestoelen waren. Eén van hen stierf terwijl de anderen ernstig nierfalen leden.
- Gifstoffen: Amanitine, identiek aan wat aanwezig is in de amanita phalloides.
- Identificatierisico's: Veelvuldige verwarring met eetbare soorten zoals de honingpaddestoel (Armillaria mellea), waardoor het risico op vergiftiging toeneemt.
- Symptomen: buikpijn, braken, diarree, die zich kan ontwikkelen tot nier- en leverfalen.
Bron: Beug, M.W., Shaw, M., & Cochran, K.W. (2006). "Meer dan dertig jaar paddestoelvergiftiging: samenvatting van de ongeveer 2.000 rapporten in het NAMA Case Registry". McIlvainea.
3. Annattokleurige cortinaria (Cortinarius rubellus)
De Annatto-kleurige paddenstoel is een oranjebruine paddenstoel, die vaak in bossen voorkomt. Het bevat een toxine genaamd orellanine, dat ernstige nierschade veroorzaakt.
Anekdote: In 1979 moest een Zweedse wetenschapper, nadat hij een champignonsoep met deze paddenstoel had gegeten, gedurende enkele weken met dialyse worden behandeld om permanent nierfalen te voorkomen.
- Symptomen: Misselijkheid, braken, buikpijn gevolgd door ernstige niersymptomen zoals verminderde urineproductie en rugpijn.
- Begintijd: De symptomen kunnen 2 tot 17 dagen na inname optreden, wat de diagnose moeilijk maakt.
Bron: Bresinsky, A., & Besl, H. (1990). Een kleurenatlas van giftige schimmels. Wolfe Publishing Ltd.
4. Podostroma cornu-damae
Deze rode paddenstoel, zeldzaam en vooral te vinden in Azië, is uiterst giftig. Het bevat trichothecenen, mycotoxinen die haaruitval, orgaanfalen en de dood kunnen veroorzaken. Een uitbraak van sterfgevallen in 1999 in Japan hield verband met de consumptie van deze paddenstoel door plukkers die hem voor een medicinale paddenstoel aanzagen.
- Effecten van vergiftiging: braken, diarree, koorts, haaruitval, multi-orgaanfalen.
- Anekdote: het aantal sterfgevallen dat aan deze schimmel werd toegeschreven, leidde tot een publieke informatiecampagne in Japan.
Bron: Hall, I.R., et al. (2003). Eetbare en giftige paddenstoelen van de wereld. Houtpers.
5. Gyromitre (Gyromitra esculenta)
Gyromiter wordt vanwege zijn gerimpelde uiterlijk ook wel de 'hersenpaddestoel' genoemd en is uiterst giftig. Het bevat gyromitrine, dat bij inname verandert in een krachtig gif. In Finland wordt het, ondanks de giftigheid ervan, soms geconsumeerd nadat het zorgvuldig is bereid, maar er blijven elk jaar gevallen van vergiftiging bestaan.
- Symptomen: Misselijkheid, braken, convulsies, buikpijn en mogelijke schade aan de lever en het centrale zenuwstelsel.
- Advies: Gebruik deze paddenstoel nooit zonder de juiste voorbereiding (herhaaldelijk koken en drogen).
Bron: Michelot, D., & Toth, B. (1991). "Vergiftiging door Gyromitra esculenta - Een recensie". Journal of Applied Toxicology.
6. Clitocybe blanc (Clitocybe dealbata)
De Clitocybe blanc is een kleine paddenstoel die vaak in gazons en weilanden groeit. Het bevat muscarine, een toxine dat gevaarlijk is voor de mens. In 2014 werd in Zuid-Frankrijk een 3-jarig kind in het ziekenhuis opgenomen nadat hij deze paddenstoel in zijn tuin had ingenomen. Gelukkig overleefde hij dankzij snel medisch ingrijpen.
- Symptomen: hyperspeekselvloed, overmatig zweten, braken, diarree, problemen met het gezichtsvermogen.
- Risico's: gezien het kleine formaat kun je hem gemakkelijk over het hoofd zien tijdens het plukken, waardoor het risico op accidentele inname toeneemt.
Bron: Noordeloos, M.E. (2012). Schimmels van gematigd Europa. Princeton Universiteitspers.
7. Lepiota brunneoincarnata (Lepiota brunneoincarnata)
De Karmozijnbruine Lepiote is een kleine paddenstoel die vaak wordt verward met eetbare soorten, maar hij is zeer giftig en bevat amanitine. In Spanje werden begin jaren 2000 verschillende dodelijke vergiftigingen gemeld, toen mensen deze paddenstoelen aanzagen voor eetbare parasolpaddenstoelen.
- Risico's: Veelvuldige verwarring met eetbare paddenstoelen van dezelfde familie, vooral door onervaren plukkers.
- Effecten: Symptomen die lijken op die veroorzaakt door amanitine, leidend tot ernstige leverschade.
Bron: Assailly, C., et al. (2003). Paddestoelen: herken ze, pluk ze, kook ze. Parijs: Delachaux en Niestlé.
8. Inocybe de Patouillard (Inocybe erubescens)
Patouillard's Inocybe is een giftige paddenstoel met witte strepen die roodachtig worden. Het bevat muscarine, een neurotoxische toxine. In Duitsland zag een familie deze paddenstoel in 2012 aan voor een eetbare soort, wat leidde tot een spoedopname in het ziekenhuis na ernstige maag- en darmklachten en ademhalingsproblemen.
- Effecten: hyperspeekselvloed, zweten, braken, buikpijn, hypotensie en ernstige ademnood.
- Behandeling: Toediening van atropine in geval van ernstige vergiftiging.
Bron: Buczacki, S., Shields, C., & Ovenden, D. (2012). Collins Fungi Guide: de meest complete veldgids voor de paddenstoelen en paddenstoelen van Groot-Brittannië en Ierland. HarperCollins-uitgevers.
9. Chlorophyllum brunneum
Chlorophyllum brunneum wordt vaak verward met eetbare paddenstoelen, maar veroorzaakt ernstige maag-darmvergiftiging. In Australië werd een gezin van vijf personen in het ziekenhuis opgenomen nadat ze deze paddenstoel hadden gegeten, omdat ze dachten dat het een parasolpaddestoel (Macrolepiota procera) was.
- Symptomen: Misselijkheid, braken, ernstige diarree die tot aanzienlijke uitdroging kan leiden.
- Risico's: verwarring met eetbare soorten van dezelfde familie verhoogt het risico op accidentele vergiftiging.
Bron: Young, A. M. (2005). Een veldgids voor de schimmels van Australië. UNSW-pers.
10. Jack O'Lantern (Jack O'Lantern)
De Omphalotus illudens, of "Jack O'Lantern" paddenstoel, wordt vaak verward met eetbare cantharellen. Deze bioluminescerende paddenstoel, die oplicht in het donker, bevat gifstoffen die ernstige maag- en darmklachten veroorzaken. In de Verenigde Staten komen als gevolg van deze verwarring jaarlijks veel gevallen van vergiftiging voor.
- Symptomen: braken, ernstige diarree, buikpijn die 12 tot 48 uur aanhoudt.
- Anekdote: De bioluminescentie ervan heeft verhalen over hekserij in de Amerikaanse folklore geïnspireerd.
Bron: Lincoff, G. H. (1981). De veldgids van de Audubon Society voor Noord-Amerikaanse paddenstoelen. Knopf.
Vertrouwen op mobiele paddenstoelherkenningsapplicaties?
Mobiele paddenstoelherkenningsapps kunnen waardevolle bondgenoten zijn voor natuurliefhebbers en paddenstoelenliefhebbers, en bieden ongekend gemak en toegankelijkheid. Ze maken het in een oogwenk mogelijk om soorten te identificeren, informatie te ontdekken over hun toxiciteit of eetbaarheid, en toegang te krijgen tot uitgebreide databases.
Deze apps zijn echter niet waterdicht en moeten met discretie worden gebruikt. De nauwkeurigheid van de identificatie hangt vaak af van de kwaliteit van de foto, de gebruikte algoritmen en de verscheidenheid aan paddenstoelen in de database.
Voor serieuze paddenstoelenplukkers mogen deze digitale hulpmiddelen nooit de traditionele, bewezen hulpmiddelen vervangen, zoals gespecialiseerde mycologische gidsen of advies van ervaren mycologen. Mycologie is een complexe wetenschap waarbij veel soorten op elkaar lijken, en verkeerde identificatie kan ernstige of zelfs fatale gevolgen hebben.
Praktisch leren, praktijkervaring en advies van deskundigen blijven essentieel voor iedereen die de wereld van paddenstoelen veilig wil verkennen.
Conclusie
Kennis over giftige paddenstoelen is essentieel om mogelijk fatale fouten te voorkomen. Bij het plukken is het essentieel om paddenstoelen correct te identificeren en bij twijfel altijd een deskundige te raadplegen.
Gebruik vertrouwde bronnen, zoals mycologieboeken of mobiele apps, om paddenstoelen te identificeren en veilig te blijven.
